C?c l?nh tr?n Linux – 60 l?nh c? b?n th??ng d?ng trong Linux

Linux là thu?t ng? ?? ch? 1 h? các h? ?i?u hành mã ngu?n m? ???c phát tri?n d?a trên Linux kernel, các b?n phân ph?i ph? bi?n c?a Linux là: Ubuntu, Debian, CentOs, Fedora…

Tuy không ph? bi?n trên máy tính cá nhân nh?ng các h? ?i?u hành h? Linux ???c dùng r?t nhi?u trên máy ch?. Theo th?ng kê có ??n h?n 90% máy ch? dùng các h? ?i?u hành h? Linux. Và ?? qu?n lý remote máy ch? thì t?t nhiên ch? y?u s? dùng các câu l?nh thông qua các giao th?c nh? SSH (Secure Shell). Bài vi?t này s? gi?i thi?u m?t s? l?nh Linux c? b?n th??ng dùng, cho dù b?n là 1 Sysadmin nhi?u kinh nghi?m hay ng??i m?i b?t ??u dùng Linux thì c?ng s? c?n dùng ??n nh?ng l?nh c? b?n này.

Các l?nh Linux liên quan t?i file và th? m?c

ls

Ch?c h?n ls là m?t trong nh?ng l?nh Linux th??ng ???c dùng nhi?u nh?t. L?nh này có tác d?ng li?t kê các file và th? m?c trong 1 th? m?c ???c ch? ??nh, n?u không có ???ng d?n kèm theo thì l?nh ls s? li?t kê file và th? m?c trong th? m?c hi?n t?i

chi ti?t:

cd

N?u b?n t?ng dùng Dos ho?c cmd trên window thì có l? không l? gì l?nh này, cd là l?nh di chuy?n t?i 1 th? m?c nào ?ó trong h? th?ng, ?ây c?ng là l?nh ???c dùng r?t nhi?u.

Cú pháp: cd [???ng d?n th? m?c c?n t?i]

chi ti?t:

pwd

Tác d?ng hi?n th? ???ng d?n th? m?c hi?n t?i, cách dùng: ch? c?n nh?p trên terminal:

pwd

cp

Copy file ho?c th? m?c, chi ti?t:

mv

Di chuy?n file ho?c th? m?c, ngoài ra l?nh mv còn có th? dùng ?? ??i tên

rm

Xóa file ho?c th? m?c

mkdir

T?o th? m?c m?i

rmdir

Xóa th? m?c, nh?ng ch? xóa ???c th? m?c r?ng

rmdir dir_name

chmod

L?nh chmod có tác d?ng thi?t l?p quy?n trên th? m?c và file

chown

Các file và th? m?c trên Linux ??u ???c s? h?u b?i user c? th?, l?nh chown cho phép b?n thay ??i ho?c chuy?n quy?n s? h?u file sang tên ng??i dùng ???c ch? ??nh.

Gán quy?n s? h?u th? m?c public_html và toàn b? m?i th? bên trong cho user apache:

sudo chown -R apache:apache /var/www/test.com/public_html

vd gán s? h?u 1 file cho user:

sudo chown -R yourusername:yourusername filename.txt

Gán quy?n s? h?u file.txt cho user1:
chown user1 file.txt

ln

T?o link t?i file ho?c th? m?c, vd t?o link t?i 1 file trong 1 th? m?c khác:

sudo ln -s /etc/nginx/sites-available/your_domain.conf /etc/nginx/sites-enabled/

t?o link t?t c? các file trong 1 th? m?c t?i 1 th? m?c khác:

sudo ln -s /etc/nginx/sites-available/* /etc/nginx/sites-enabled/

n?u mu?n xóa link thì dùng cú pháp unlink [path], vd:

sudo unlink /etc/nginx/sites-enabled/your_site.conf

Các l?nh t?o file và ??c ghi n?i dung file

touch

Lênh này có tác d?ng t?o file m?i, cú pháp:

touch filename.txt

less

in ra n?i dung c?a file theo t?ng trang trong tr??ng h?p file l?n, cú pháp ví d?:

less file.txt

Ctrl + F ?? chuy?n trang ti?p theo, Ctrl + B ?? tr? l?i trang tr??c

head

L?nh head dùng ?? in ra n dòng ??u tiên c?a file, m?c ??nh n=10

cú pháp: head test.txt

head -n 20 test.txt

tail

L?nh tail có tác d?ng in ra n dòng cu?i cùng c?a file, m?c ??nh n=10

cú pháp:

tail file.txt

tail --line=20 test.txt

diff

So sánh n?i dung c?a 2 file theo t?ng dòng và xu?t ra nh?ng dòng không kh?p nhau

cách dùng ??n gi?n nh?t:

diff file1.ext file2.ext

wc

wc là vi?t t?t c?a word count, l?nh này s? tr? v? s? t? trong file, cú pháp:

wc test.txt

k?t qu? tr? v? ki?u nh? sau:

62 61 206 test.txt

có ngh?a là test.txt có 62 dòng, 61 t?, 206 byte

grep

Grep là m?t trong nh?ng ti?n ích m?nh m? nh?t ?? làm vi?c v?i các t?p v?n b?n. Nó tìm ki?m các k?t qu? phù h?p v?i chu?i c?n tìm và in chúng, vd:

grep "linux" example.txt

cat

l?nh cat vi?t t?t c?a “concatenate”, cho phép b?n t?o, xem và n?i các t?p tr?c ti?p t? terminal, ch? y?u dùng ?? xem tr??c m?t file mà không c?n m? trên trình so?n th?o khác

vd:

cat filename.txt

less

L?nh less cho phép xem các file mà không c?n m? editor. B?ng l?nh less, ta có th? cu?n tr??c ho?c sau trong file b?ng cách phím m?i tên lên xu?ng, PgUP – PgDn ho?c Home – End. Nh?n Q ?? có th? quit kh?i l?nh less.

1Tr??c h?t, cung c?p cho l?nh m?t tên nh? sau:

less vidu.html

shred

N?u b?n mu?n m?t t?p g?n nh? không th? khôi ph?c ???c, shred có th? giúp b?n th?c hi?n tác v? này. L?nh này s? ghi ?è nhi?u l?n n?i dung c?a m?t t?p và k?t qu? là t?p ?ã cho tr? nên c?c k? khó khôi ph?c.

cách dùng:

shred file_to_shred.txt

echo

l?nh này ??n gi?n nh?t là in ra ?o?n v?n b?n lên terminal, ho?c n?i m?t câu vào cu?i file, vd:

echo "hello" >> filename.txt

m? xem filename.txt s? th?y dòng hello ? cu?i

vi

Vi là trình so?n th?o có s?n trên linux dùng ?? t?o ho?c ch?nh s?a file có n?i dung text, vi có 2 ch? ?? th??ng dùng, ch? ?? command ?? nh?p các l?nh và ch? ?? insert ?? so?n th?o

nano

Nano c?ng là trình so?n th?o có s?n trên linux nh? Vi, thay vì chuy?n qua l?i các ch? ??, Nano có các phím t?t thao tác tr?c ti?p trong quá trình so?n th?o nên ti?n d?ng h?n Vi

Các l?nh Linux liên quan t?i t?i file, nén và gi?i nén

curl

curl là m?t công c? ?? truy xu?t thông tin và file t? url trên internet.

vd:

curl -O https://code.jquery.com/jquery-3.6.0.min.js

câu l?nh trên s? t?i file t? url và l?u vào th? m?c hi?n t?i.

wget

L?nh wget có tác d?ng t?i file t? internet và l?u vào th? m?c hi?n t?i:

vd:

wget https://files.phpmyadmin.net/phpMyAdmin/5.2.0/phpMyAdmin-5.2.0-all-languages.zip

zip

L?nh zip có tác d?ng nén file ho?c th? m?c thành file .zip

unzip

Ng??c l?i v?i zip, unzip là l?nh gi?i nén file zip

tar

nén các file ho?c th? m?c thành file nén .tar

gzip

nén và gi?i nén file gz

Các l?nh h? th?ng

top

hi?n th? thông tin v? các ti?n trình ?ang ch?y, s?p x?p theo hi?u su?t CPU

cách dùng: gõ tr?c ti?p trên terminal: top

free

xem thông tin v? b? nh?: b? nh? ?ã s? d?ng, b? nh? còn tr?ng trên h? th?ng, swap, dùng free -m ?? xem d??i ??n v? tính là mb

cách dùng: gõ tr?c ti?p trên terminal:

free -m

du

là công c? xem dung l??ng ? ??a ???c s? d?ng b?i các th? m?c và file

cách dùng c? b?n:

du /path/to/directory

df

xem thông tin v? dung l??ng ??a c?ng (?ã s? d?ng, còn tr?ng, …)

cách dùng: trên terminal gõ l?nh: df -h

shutdown

T?t ho?c h?n gi? t?t h? th?ng, chi ti?t:

reboot

Kh?i ??ng l?i h? th?ng, cách dùng: trên terminal nh?p tr?c ti?p: reboot

uname

L?nh này tr? v? thông tin phiên b?n Linux c?a h? th?ng:

uname -a

K?t qu?:
Linux Test 3.10.0-1160.66.1.el7.x86_64 #1 SMP Wed May 18 16:02:34 UTC 2022 x86_64 x86_64 x86_64 GNU/Linux

ps

hi?n th? thông tin v? các ti?n trình ?ang ch?y.

kill

L?nh kill cho phép thoát m?t process t? command line. Ta có th? s? d?ng l?nh này b?ng cách nh?p process ID (PID) c?a process ?ó vào trong l?nh kill ho?c tên ?ng d?ng

vd:

kill 533494

kill nginx

hostname

L?nh hostname có tác d?ng khi b?n c?n biêt tên máy ho?c ip

hostname

#k?t qu? tr? v? tên c?a máy

hostname -I

#K?t qu? tr? v? ??a ch? ip

w

L?nh w li?t kê nh?ng user ?ã ??ng nh?p hi?n t?i, uptime server và load average.

finger

L?nh finger tr? v? các thông tin v? ng??i dùng, th?i gian truy c?p l?n cu?i, home directory, tên tài kho?n.

Các l?nh v? user

sudo

sudo là vi?t t?t c?a “SuperUser Do”, cho phép b?n th?c hi?n các tác v? yêu c?u quy?n qu?n tr? ho?c quy?n root

useradd

T?o user, cách dùng:

useradd username

passwd

L?nh passwd cho phép b?n thay ??i m?t kh?u c?a tài kho?n ng??i dùng. ??u tiên, nó s? nh?c b?n nh?p m?t kh?u hi?n t?i, sau ?ó yêu c?u b?n nh?p m?t kh?u m?i và xác nh?n

usermod

thêm user vào nhóm, vd thêm vào nhóm có quy?n su

usermod -aG wheel username

userdel

Xóa user, cách dùng:

userdel username

whoami

Khi b?n không bi?t ?ang ??ng nh?p b?ng user nào, ?ó là lúc l?nh này có tác d?ng:

whoami

#K?t qu?:
root

who

L?nh này g?n gi?ng whoami, k?t qu? ngoài tên user còn kèm theo vài thông tin khác nh? th?i gian ??ng nh?p…

Các l?nh Linux khác

clear

Xóa làm s?ch terminal

history

xem l?i nh?ng l?nh ?ã ch?y

cú pháp:

history n

n là s? câu l?nh ?ã ch?y g?n nh?t

alias

??t tên t?m th?i cho 1 l?nh ho?c 1 chu?i l?nh th??ng dùng ?? l?n sau g?i l?i ch? c?n gõ tên ?ã ??t, sau khi ?óng terminal alias s? h?t tác d?ng

unalias

Xóa alias ?ã ???c ??t tr??c ?ó

man

hi?n th? trang h??ng d?n s? d?ng c?a b?t k? l?nh nào khác

vd:

man cp

exit

Thoát kh?i phiên làm vi?c, n?u ?ang remote terminal s? disconnect

apt, yum

công c? cài ??t các ?ng d?ng

jobs

jobs s? hi?n th? t?t c? jobs hi?n t?i và tr?ng thái jobs

ping

L?nh ping dùng ?? ki?m tra tr?ng thái k?t n?i c?a h? th?ng v?i server c?a 1 website nào ?ó, vd:

ping hoangphu.pro

?? k?t thúc l?nh ping, b?n c?n nh?n Ctrl+C ?? ng?ng g?i packet t?i host

which

L?nh which xu?t ra ???ng d?n ??y ?? c?a các app ?ã cài trên h? th?ng

vd:

which php

#K?t qu?:
/usr/bin/php

whatis

L?nh này s? mô t? các l?nh khác có tác d?ng gì

vd:

whatis cp

#k?t qu?:
cp (1)               - copy files and directories

find

L?nh find tìm ki?m các t?p trong h? th?ng d?a trên bi?u th?c regex

help

N?u l?nh nào b?n c?n xem l?i thông tin, m?i câu l?nh thêm flag --help s? hi?n ??y ?? thông tin và h??ng d?n s? d?ng l?nh ?ó

vd:

find --help

cat /etc/os-release

Check tên h? ?i?u hành và version

ssh

L?nh này dùng ?? ?i?u khi?n t? xa máy khác

vd:

ssh [email protected]

phím t?t th??ng dùng trên terminal:

Ctrl + C d?ng m?t l?nh ?ang ch?y

Tab: t? ??ng hoàn thành t? ?ang gõ

done